Trends en ontwikkelingen in de Champagne

De Champagne staat bekend als een van de meest traditionele gebieden ter wereld. Toch is ook hier volop beweging dankzij nieuwe trends en ontwikkelingen. Onlangs vond in Eindhoven een masterclass van Champagne Bureau Benelux plaats. Grégoire van den Ostende (Director of Champagne Bureau Benelux) presenteerde daar de laatste ontwikkelingen in deze bruisende regio. Wij waren uiteraard aanwezig als champagnespecialist. In dit artikel lees je meer over de cijfers, trends en innovaties van de Champagne.

De Champagne in cijfers

Champagne in cijfers

De afgelopen jaren waren uitdagend voor de regio, mede door de impact van de COVID-19-pandemie. In 2019 werden nog 297,3 miljoen flessen verkocht, maar in 2020 daalde dat aantal met 18%. Gelukkig was er herstel: 2022 bracht een recordaantal van 325 miljoen verkochte flessen.

In 2023 zagen we echter een lichte daling naar 299 miljoen flessen, een afname van 8,2% ten opzichte van 2022. Toch blijft dit aantal hoger dan de verkoopcijfers van vóór de pandemie (+0,5% ten opzichte van 2019). In 2024 werden tot en met oktober 202,2 miljoen flessen verkocht, een daling van 11,7% vergeleken met dezelfde periode in 2023. Hoewel economische omstandigheden wereldwijd blijven drukken op de verkoop, blijft Comité Champagne optimistisch en beschouwt volume niet als enige gezondheidsindicator.

In 2023 werden 127 miljoen flessen in Frankrijk verkocht (-8,2% t.o.v. 2022), terwijl de export 172 miljoen flessen omvatte. Zo was de exportmarkt goed voor 57% van de totale verkoop en 65,7% van de omzet. Tien jaar geleden was de totale verkoop nog 45%. Deze cijfers laten zien dat de wereldwijde vraag naar champagne blijft toenemen. Eveneens een reden om optimistisch te zijn aldus Grégoire.

Verandering in 2024

De daling in champagneverzendingen zette in 2024 verder door. In oktober werd een afname van 7,3% ten opzichte van dezelfde maand in 2023 genoteerd. In de eerste tien maanden van 2024 daalde het totaalvolume met 11,7% tot 202,2 miljoen flessen. Dit was in dezelfde periode vorig jaar nog 228,9 miljoen. Deze terugval was merkbaar op zowel de Franse als de internationale markt, met een grotere impact op de export. De verzendingen in Frankrijk daalden met 8,8%, terwijl de export met 13,5% afnam.

Champagnehuizen: binnen de sector werden de champagnehuizen het zwaarst getroffen. Van januari tot en met oktober 2024 verscheepten zij 149,6 miljoen flessen (-13,2% t.o.v. 2023). Op de Franse markt was de daling bijzonder fors, namelijk -17,1%. Internationaal gezien was de schade iets beperkter, daar werd een daling 3,7% geregistreerd. Deze cijfers onderstrepen hoe belangrijk de binnenlandse vraag is voor deze spelers.

Coöperaties: bij de coöperaties was sprake van een gemengd beeld. Op de Franse markt was er in oktober 2024 verrassend genoeg sprake van een groei van 10,8%, dit was goed voor 1,4 miljoen flessen. Deze stijging werd echter tenietgedaan door een sterke daling van 19,2% in de export. Over het hele jaar gemeten daalden de totale verzendingen van coöperaties met 8,7%, tot een volume van 17,7 miljoen flessen, wat wijst op hun afhankelijkheid van de nationale markt.

Wijnboeren: de boeren bleven relatief stabiel. Hun verzendingen daalden in oktober met 5,4%, tot een volume van 5,3 miljoen flessen. Over de eerste tien maanden van 2024 kwam de daling uit op 6,3%, waarmee het totaal op 34,9 miljoen flessen lag. De binnenlandse markt bleef voor deze groep relatief stabiel, met een bescheiden terugval van 5,4%. De export daalde daarentegen met 9%.

Champagne cijfers in Nederland

Hoewel Nederland een klein land is, speelt het een interessante rol in de markt van champagne. Met een importvolume van 2,7 miljoen flessen in 2023 neemt Nederland wereldwijd de 13e plaats in. Dit komt neer op ongeveer 0,9% van het totale volume. De jaren van de pandemie, 2021 en 2022, waren opvallend genoeg de beste jaren qua omzet en volume voor de Nederlandse markt. De piek vond plaats in 2021, toen Nederlanders meer champagne kochten dan ooit tevoren.

Als we kijken naar de geïmporteerde champagnes, valt het op dat zogeheten ‘grower champagnes’ terrein winnen van de grote, bekende champagnehuizen (bijvoorbeeld. Moët & Chandon). Een grower champagne is een champagne die wordt geproduceerd door wijnboeren die eigen wijngaarden bezitten en daarnaast ook zelf de wijn produceren. Zij verkopen hun druiven niet of slechts zeer beperkt aan grote huizen of coöperaties. 

Verdeling van geïmporteerde champagnes:

• Grower champagnes: 59,9%
• Champagnehuizen: 35,5%
• Coöperaties: 4,6%

In Nederland neemt ook de vraag naar extra brut en brut nature toe. In 2022 was dit segment goed voor 2,0% van de totale import, terwijl dat in 2023 steeg naar 2,5%. Hoewel dit percentage klein lijkt, vertegenwoordigt het een stijging van maar liefst 25%.

Trends in consumptie 

De vraag naar roséchampagne is de afgelopen twintig jaar sterk gestegen. In 2002 maakte rosé 4% van de totale export uit; inmiddels is dit meer dan 10% (20 miljoen flessen). Ook stijlen met een lage dosage, zoals extra brut en brut nature, winnen aan populariteit. Deze verkoop is in twintig jaar tijd 70 keer (!) zo groot geworden. Dit komt neer op 6,4 miljoen flessen. Bij Brouzje zien we ook deze verschuiving in vraag: steeds meer (horeca)klanten vragen om een drogere stijl.

Onder onze champagneproducenten zien we dezelfde verschuiving. Daarbij moeten we wel vermelden dat de champagnes door de (steeds) warmere jaren minder dosage vereisen, omdat de wijn zelf al heel mooi fruit geeft. Daarnaast weten onze wijnmakers ontzettend goed de dosage of beter gezegd hun champagne in balans te houden. 

Opkomende markten

We benoemden het net al, maar de exportcijfers laten zien dat de wereldwijde vraag naar champagne toeneemt. Canada, Mexico en Zuid-Korea zijn de drie landen met de grootst groeiende belangstelling van de afgelopen tien jaar.

• Canada: de import verdubbelde in tien jaar tijd tot 3,5 miljoen flessen.
• Mexico: hier verdrievoudigde de import zelfs.
• Zuid-Korea: dit land spant de kroon; de import is in tien jaar tijd 4,5 keer zo groot geworden.

Op basis van deze gegevens heeft Comité Champagne besloten om onder andere in Canada een nieuw champagne bureau te openen. Ook in Scandinavië wordt er binnenkort een nieuwe champagne bureau geopend, want daar ziet men eveneens veel champagneliefhebbers bijkomen. 

Innovatie & duurzaamheid

Niet alleen consumptie is onderhevig aan veranderingen, ook in de wijnbouw en vinificatie zijn duidelijk ontwikkelingen zichtbaar. Eén van de nieuwste experimenten in de Champagne is het QANOPÉE project. QANOPÉE staat voor QuArt NOrd-Est PrÉmultiplication collectivE. Dit samenwerkingsproject met de regio’s Beaujolais en Bourgogne heeft als doel de productie van gezonde wijnstokken te waarborgen

In Côte des Blancs (Oger) wordt een 4.500m2 grote, insectenvrije kas gebouwd. Hier zal worden geëxperimenteerd met diverse onderstammen en ander plantmateriaal. De verwachting is dat de eerste planten in 2027 beschikbaar zijn. 

Daarnaast is er in 2001 een ‘environmental assesment’ uitgevoerd en is de ‘carbon footprint’ berekend. Aan de hand daarvan heeft men een collectief waterplan, biodiversiteitsplan en een plan voor de CO2-uitstoot opgesteld. In de onderstaande afbeelding zijn de resultaten van de afgelopen 15 jaar weergegeven.

Een ander succesvol project op het gebied van duurzame innovaties zijn de ‘pheromon dispensers’. Dit zijn kleine plastic haakjes die in de wijngaard worden gehangen en seksuele verwarring veroorzaken bij insecten. De haakjes geven feromonen af, waardoor insecten geen eitjes in de druiven leggen. Zo wordt de oogst op een natuurlijke manier beschermd, zonder dat chemische bestrijdingsmiddelen nodig zijn. Dit initiatief draagt bij aan de ‘zero herbicide’-doelstelling van de regio.

Uitstel herbicidevrije wijngaarden

De ambitie om in 2025 te starten met het verminderen van chemische bestrijdingsmiddelen en tegen 2030 volledig herbicidevrij te zijn werd door Comité Champagne in april 2022 uitgesteld tot 2050, tot ongenoegen van veel wijnboeren. Inmiddels hebben meer dan 125 champagnehuizen een petitie ondertekend waarin zij aandringen op snellere actie. In een collectieve brief laten zij weten dat Comité Champagne zelf een eerder besluit moet nemen over het gebruik van bestrijdingsmiddelen en niet moet wachten op de ban op glyfosaat vanuit de EU.

Deze kwestie vraagt om verduidelijking. Daarom vroegen wij aan Grégoire waarom de doelstelling met betrekking tot herbicide is uitgesteld en niet doorgaat in 2025. Hij gaf aan dat de doelstelling is verschoven naar 2050 en dat hij dacht de oorspronkelijke doelstelling een vermindering van 75% in 2030 betrof, en geen 100%. Een belangrijke reden voor het uitstel was dat 2021 een erg slecht jaar was, met grote verliezen in de oogst. Biologische boeren konden toen niet ingrijpen, omdat dat tegen de regelgeving inging. Dit ontmoedigde volgens Comité Champagne veel producenten om door te gaan met de geplande doelstelling voor 2030. De boeren durfden de overstap niet te maken. Het Comité vroeg zich om die reden af of de doelstelling niet te ambitieus was. Uiteindelijk besloot het dat de oorspronkelijke termijn niet haalbaar was, en werd de deadline uitgesteld tot 2050. Of er gehoor wordt gegeven aan de brief en de bijbehorende petitie, valt nog te bezien. Wij blijven deze ontwikkelingen nauw volgen.

Los hiervan schrijft Comité Champagne op hun website dat zij ernaar streven om in 2030 alle wijngaarden gecertificeerd te hebben als High Environmental Value (HVE), Viticulture Durable de Champagne (VDC), of biologisch.

Een nieuw druivenras

Sinds december 2022 is een nieuw druivenras in de Champagne toegestaan: voltis. Dit ras is bestendig tegen verschillende ziektes, waaronder (valse) meeldauw. Dankzij deze resistentie kan het gebruik van pesticiden aanzienlijk worden verminderd. Bovendien loopt voltis later uit dan chardonnay, waardoor eventuele schade door vorst in het voorjaar wordt beperkt. Voorlopig mag voltis maximaal 5% van een wijngaard en 10% van een blend uitmaken.

Hoewel de testfase nog gaande is, werden de eerste voltis-druiven in 2023 geoogst. De resultaten zijn positief, al blijft de interesse onder wijnboeren verdeeld. Volgens Grégoire zal het nog enige tijd duren voordat champagnes met voltis daadwerkelijk op de markt verschijnen.