Het jaar van de kleine maar kwalitatieve goede oogst en een regenrecord, dat is 2021! Zo was al vroeg in het jaar vorst de reden waardoor een deel van de druiven verloren gingen. En daarna volgde de regen, veel regen, heel veel regen. Waardoor opnieuw veel druiven het niet hebben gered door ziektes zoals meeldauw en grijze rot.
Dit jaar hadden we weer een ‘september oogst’. Nadat het vorig jaar de vroegste oogst ooit was met 17 augustus, nu dus weer een heel ander verloop van het jaar. De startdag was 6 september. Wil je meer weten over de voorgaande startdata lees dan het artikel over de oogst van vorig jaar waarin we een trendlijn hebben beschreven.
Het Comité Champagne in Epernay bepaalt wat de oogstdata zijn per ‘cru’ (gemeente), 319 in totaal en per druif. Eerder dan de afgegeven data mogen de wijnboeren niet beginnen met oogsten (of met uitzondering). Voor dit jaar was de eerste oogstdatum zoals al even genoemd op maandag 6 september, voor Pinot Noir en Meunier druiven in de Aube, het zuidelijke deel van de Champagne. Waaronder ook het dorpje Celles-sur-Ource van ‘onze’ producent Pierre Gerbais. De startdatum van de Chardonnay was op 10 september in Balnot-sur-Laignes in de Aube.
Het noordelijke deel van de Champagne, de Marne, mocht op 10 september starten. En de meeste wijnboeren waren aan het oogsten vanaf 13 september. Een wijnboer heeft gemiddeld 1,5 hectare wijngaard en deze zijn veelal verdeeld over verschillende gemeentes. Om die reden is er een strakke planning waar er wanneer geoogst wordt. Zodat het personeel in díe wijngaard wordt ingezet die die dag prioriteit heeft.
De startdata vallen dit jaar tussen 6 september en 27 september. De laatste startdatum was voor Grauves voor de Chardonnay op de hellingen vlakbij Avize en Cramant in Côte de Blancs. De oogstdata zijn uiteraard ieder jaar anders omdat elk jaar klimatologisch anders is. Denk aan de (fysieke en fenolische) rijping van de druiven, potentiële alcoholniveaus en de natuurlijke zuurgraad. Het is dan ook van het grootste belang om het juiste moment te kiezen om te oogsten door de wijnmaker.
Als leidraad geldt dat de oogst 100 dagen na de bloei van de druif met kleine witte bloemetjes kan starten. Dit is in de loop der jaren vervroegd naar 96 à 97 dagen. Vorig jaar was het zelfs 86 dagen. Toch kan de rijping elk jaar weer anders zijn. De vaststelling van de oogstdata wordt ieder jaar uitgevoerd door een observatienetwerk. Vanaf het moment dat de druif begint te veranderen van kleur (véraison) worden 2 keer per week monsters genomen op circa 450 druivenvelden in de gehele Champagne.
Deze monsters worden gecontroleerd op de mate van verkleuring, gemiddeld gewicht, geschatte suikergraad, de totale zuurgraad en op de aanwezigheid van grijze rot. De metingen worden vervolgens dezelfde dag nog doorgegeven aan het laboratorium van het officiële Champagne Comité die de resultaten vaststelt voor elke wijngaard en die vergelijkt met de gemiddelde waarden. Dit jaar is voor het eerst een app voor mobiele telefoons gebruikt om de gegevens te verzamelen. Op basis van de resultaten krijgt elke gemeente en druivenras zijn eigen startdatum toegewezen. Dit heet Réseau Matu.
Een jaar met uiteindelijk toch nog een kwalitatieve oogst, maar wel met minder druiven dan gehoopt. Het was een uitdagend jaar gezien het weer. Zo was er aan het begin van het ontluiken van de knoppen eind maart tussen 6 april en 3 mei 12 dagen vorst, met de laagste temperaturen van zelfs -8 graden Celsius en de meeste schade op 6 en 7 april en 3 mei. En dan vooral voor de Chardonnay aangezien deze knoppen eerder ontspruiten dan de Pinot Noir en Meunier.
Verlies door voorjaarsvorst van grote huizen[1]
Champagne Drappier: 80% of the buds lost in Chardonnay, Arbanne and Petit Meslier.
Champagne Philipponnat: Clos des Goisses and the surrounding south-facing parcels have lost 50% of the Chardonnay buds.
Moët & Chandon: 20 to 25% of the fruiting buds were destroyed in the Chardonnays.
Champagne Louis Roederer: up to 20% loss across Roederer’s 240 hectare estate.
Vervolgens was er meerdere malen hagel en daarna aanhoudende regen in het voorjaar. De vorst en hagel heeft daardoor al vroeg ervoor gezorgd dat er een flinke hap uit de oost werd genomen. De regen zorgde daarna voor schimmel.
Mei was koud en nat met meer regen dan normaal, vooral in de Côte des Bars ten zuidoosten van Troyes. Toen het begin juni warmer werd, begonnen de meeldauw problemen en dat werd tegen het einde van de maand een groot probleem, verergerd door stormen in de Marne en de Aisne-valleien.
Het zwaarst getroffen waren de meest zuidelijke gebieden van Bar-sur-Seine (van Petiteaux en Pierre Gerbais) en Bar-sur-Aube (Rémi Leroy) en het Massif de Saint Thierry (J.M. Goulard en Ullens | Domaine de Marzilly) ten westen van Reims, die naar schatting respectievelijk 63%, 51% en 45% van de potentiële totale oogst hadden verloren[2].
Al deze factoren hebben ertoe geleid dat er ook grote verschillen zijn geweest in de opbrengst en de rijpheid van de druiven. Dat vroeg om een oogstaanpak die is aangepast aan elk deel van de wijngaard.
Comité Champagne heeft aangegeven dat bijna 30% van de opbrengst is verloren als gevolg van vorst, en nog eens 25% – 30% door meeldauw. De hagel heeft 500 hectare geraakt, waar de helft daarvan de hele oogst verloor.[3]
Hoewel het weer menig maal voor hersenbrekers heeft gezorgd bij de producenten is dat wat er is geoogst wel van een goede kwaliteit. We zullen maar zeggen dat de sterkste planten en daarmee druiven hebben overwonnen.
Waarbij de biologische producenten nog een extra moeilijkheidsfactor hebben doordat zij geen gebruik maken van chemische middelen om de schade door meeldauw te beperken. Zo is onze producent J.M. Goulard juist dit jaar gestart met de transitie naar biologische productie. Een moeilijk begin maar hij is vastberaden er prachtige champagne van te kunnen maken.
Inmiddels werken de meeste van onze producenten biologisch of bio-dynamisch, of zijn ze in transitie. Deze transitie duurt 3 jaar. Vanaf dat moment krijg je de officiële certificering. En ál onze niet gecertificeerde producenten werken met zo weinig mogelijk chemische middelen en hechten een enorme waarde aan de natuur en biodiversiteit.
En dat zie je aan de conditie van de wijngaarden. Zo liet Person weten, die al jaren bio-dynamisch werkt, dat hij zeer tevreden is over zijn oogst. Je zou mogelijk verwachten dat zijn wijngaarden het echt moeilijk zouden hebben gehad.
We hebben gezien dat menig wijngaard helemaal ‘blauw’ was gespoten met bouillie bordelaise ook wel Bordeauxse pap genoemd (een mengsel van kopersulfaat, kalk en water) tegen meeldauw.
Wanneer je wel met de chemische middelen werkt is de richtlijn de planten te behandelen na elke 20 mm regen. Als je dan bedenkt dat er dit jaar van 14 – 16 juli op sommige plaatsen 115 mm regen gevallen in slechts drie dagen, geeft dat wel de hoeveelheid aan.
Overigens dwingt het Comité Champagne alle wijnboeren ieder jaar minder chemische middelen te gebruiken. De visie en werkwijze die ze hanteren en al jaren geleden is ingezet, zorgt ervoor dat ook de grote huizen ook steeds meer aanpassingen doen. Meer hierover hebben we beschreven in dit artikel over duurzaamheid.
De verenigde oenologen van de Champagne[4] hebben aangegeven dat 2021 wel bewijst dat het klimaat wijzigt. Door onder andere de hogere temperaturen maar ook door het contrastrijke weer wat gaande is met de nodige last.
Zo werd in juli 2020 het droogterecord verbroken en in juli 2021 was er een regenrecord. Waarbij in 2 maanden (juni en juli) bijna de gebruikelijke regen van 6 maanden viel. Van mei tot juni waren er vrij koele temperaturen. Kortom een fris jaar.
Na twee redelijk rustige jaren qua conditie voor de planten, was het gunstig voor het wegblijven van meeldauw. 2021 was gunstiger voor de groei en kracht van de wijnstokken, maar ook voor de terugkeer van de twee hardnekkige vijanden: meeldauw en grijsrot.
Volgens de oenologen zou de gemiddelde te behalen opbrengst rond de 7.000 kg/ha moeten zijn. Ondanks een ingewikkeld jaar en beperkte opbrengst, is de kwaliteit is aanwezig. Vooral ook door serieuze sortering van de gezonde druiven en precisie in vinificatie. Iets waar juist onze producenten zeer op gericht zijn!
Onze champagneproducenten waar we rechtstreeks van importeren hebben uiteraard ook wijngaarden in verschillende gemeentes. Als we kijken naar de ’thuisbasis’ dan zijn dit de oogstdata in volgorde van startdata:
ZUIDELIJKE REGIO
Pierre Gerbais | Celles-sur-Ource – Bar sur Seine
Pinot Noir, Meunier -> 6 september (startdatum van dit jaar)
Chardonnay -> 11 september
Jacques Lassaigne | Montgueux – Troyes – Aube
Pinot Noir, Meunier -> 8 september
Chardonnay -> 15 september
Rémi Leroy |Meurville – Côte des Bar – Bar sur Aube
Pinot Noir, Meunier -> 9 september
Chardonnay -> 13 september
Rémi; ‘The harvest is quite ok. Yields are better then expacted, due to water. But a little bit of rot, hope it will be not to bad. The problem now is to have enough people for the harvest. In total this harvest is long with in total 12 days.’
Petiteaux |Landreville – Côte des Bar – Bar sur Seine
Pinot Noir, Meunier -> 9 september
Chardonnay -> 13 september
NOORDELIJKE REGIO
J.M. Goulard | Prouilly – Massif de Saint Thierry – Montagne de Reims
Meunier -> 10 september
Pinot Noir -> 13 september
Chardonnay -> 15 september
Goutorbe-Bouillot | Damery – Vallée de la Marne
Pinot Noir, Meunier -> 11 september
Chardonnay -> 13 september
Bastien; ‘The quality is definitely here, but we lost 80% of the grapes due to mildew, so it’s a really weird harvest. We haven’t had such a bad year in 40 years in Damery. All grape varieties are impacted the same. It’s a harvest where we had good alcohol level and really good acidity. We keep smiling and hope for a better year.’
Ullens – Domaine de Marzilly | Hermonville – Massif de Saint Thierry – Montagne de Reims
Chardonnay, Pinot Noir, Meunier -> 13 september
Aspasie | Brouillet – Vallée de l’Ardre – Montagne de Reims
Pinot Noir, Meunier -> 13 september
Chardonnay -> 15 september
Gaspard Brochet | Ecueil – (Petit) Montagne de Reims
Pinot Noir, Meunier -> 13 september
Chardonnay -> 16 september
Gaspard over de natuurlijke vergisting na de oogst; ‘The Pinot Noir fermentations have been for one week, the Chardonnays will be finished I think in 10 days, still very long for the Chardonnays. I think the red ones will finish their fermentations in the spring.’
Corbon | Avize – Côte de Blancs
Chardonnay, Pinot Noir, Meunier -> 9 september
Agnès; ‘Harvest was short. Great quality low quantity, that is better than the other way!’
Person | Vertus – Côte de Blancs
Chardonnay, Pinot Noir -> 18 september
Comité Champagne heeft een maximale opbrengst voor de oogst van 2021 vastgesteld op het meer normale niveau van 10.000 kg/ha, aanzienlijk hoger dan in 2020, na een ‘dramatische opleving’ van de vraag naar champagne over de hele wereld tijdens Covid.
De verzendingen stegen in de eerste helft van 2021 met 50% ten opzichte van dezelfde periode van 2020, toen de vraag na het uitbreken van de Covid-19-pandemie tot historische dieptepunten zakte.
Het comité heeft sindsdien een algemene maximale opbrengst van 13.100 kg/ha vastgesteld voor 2021. Dat wil zeggen dat 3.100 kg/ha gebruikt mag worden voor de ‘vin de reserve qualitative individuelle’ aan te vullen. Omdat niet iedereen de oogst van 13.100 kg/ha haalt, maar wel graag een goede reserve in de vaten heeft, zijn er producenten die de opbrengst van 2020 hiervoor gebruiken. Die zit nog in vaten en de einddatum voor het definitief af laten voeren valt over het algemeen na de opvolgende datum van de nieuwe oogst. (Zie ook het artikel over de oogst 2020.) Dat geeft iets speelruimte.
We zullen zien hoe de 2021 uiteindelijk uitpakt. Hoe dan ook, een uitdagend jaar voor een uitmuntende wijn!
Hinke de Jong
[1] Bron: The Drinks Business Producers-reveal-the-scale-of-frost-damage-in-champagne
[2] Bron: Decanter Wine-news/champagne-2021-harvest-growers-losses-465529
[3] Bron: Comité Champagne Harvest 2021
[4] Bron: La vendange 2021 en Champagne vue par les Œnologues