2024: Lage opbrengst, hoge kwaliteit

2024 leek een rampjaar te worden in de Champagne. Qua volume is het dat ook, maar over het fruit dat binnenkwam, waren de wijnboeren meteen enthousiast. De samenstelling van de most bleek perfect met een lage pH en veel zuur. 

Welke wijnboer je afgelopen zomer ook sprak, vrijwel iedereen noemde het een dramatisch jaar. Niet alleen in de Champagne, maar bijna overal in Europa. In de Champagne liepen de knoppen in de eerste helft van april uit. Op zich geen probleem tenzij de vorst toeslaat. 

IN HET KORT 2024
November tot maart: zacht en nat winterweer
Vroege voorjaar: zacht en vochtig > vroege bloei en ontluiking van knoppen
Eind april: vorst > bevriezing en verlies van knoppen
Mei – begin augustus: nat > ongelijke vruchtzetting en schimmel
Augustus: korte hittegolf > deels geblokkeerde rijping, wel nauwelijks zonnebrand
Tot medio september: droog en warm > herstel en rijping
Vanaf medio september: opnieuw regen > kans op botrytis en vroegtijdig oogsten
Conclusie: lage opbrengst, mits strenge selectie toegepast > goede kwaliteit, sap in frisse en strakke stijl.

Nachtvorst

En dat deed hij op 22 en 23 april met name in de Côte des Bar waar op sommige plekken de knoppen van de pinot noir door de bevriezing niet meer uitkwamen. Nathalie Laplaige, chef de cave bij Joseph Perrier, geeft aan dat er in de Aube veel verloren ging. Ook in de Vallée de la Marne werden vuurpotten ingezet om de mogelijke schade door vorst te beperken. In de Montagne de Reims en Côte des Blancs waren sommige aprilnachten erg koud, maar ging er toen relatief weinig verloren. 

Coulure

Het bleef koel en vochtig en dat zijn ongunstige omstandigheden voor de vruchtzetting. Op veel plaatsen was er sprake van coulure. Hierbij wordt een deel van de bloemen niet bestoven waardoor de trossen zich onregelmatig vormen en er minder druiven komen. Niet ideaal, maar te overzien. De echte narigheid van 2024 zat hem in de ongelooflijke hoeveelheid nattigheid.

2x Zoveel regen

De gemiddelde neerslag in de streek ligt normaal rond 650 à 750 mm per jaar. In 2024 werd het dubbele gemeten, met in Les Riceys (Côte des Bar) de piek van 1600 mm. De Vallée de la Marne werd geteisterd door hagel en overstromingen. Al dat vocht gaf valse meeldauw (peronospera) de kans om tomeloos toe te slaan en sommige wijnboeren signaleerden dat de schimmel niet alleen het blad aantastte, maar zich meer dan anders in de nog onrijpe trossen nestelden. Damien Goulard in Massif de Saint-Thierry noemt 2024 een ramp in de wijngaard. Damien: ‘Vorst, hagel en alle schimmels kwamen voorbij. We hebben ongelooflijk veel uren gemaakt om alles in de hand te houden.’

21 Rondes

Geen producent ontkwam eraan om meerdere keren te spuiten. Voor biologische boeren zijn fungicides, synthetische bestrijdingsmiddelen, geen optie en wordt er het liefst zo min mogelijk naar kopersulfaat gegrepen, maar dit jaar werden er door velen drie keer zoveel rondes door de wijngaard gemaakt dan in een normaal jaar. In plaats van met koper werd er ook met natuurlijke infusies van bijvoorbeeld paardenstaart (heermoes) en eucalyptus gewerkt, maar ingrijpen was onvermijdelijk om op z’n minst een deel van de oogst te behouden. 

Na regen kwam…

…een korte hittegolf. Plots werd het nog even echt warm in augustus. Hier en daar was sprake van een tijdelijke stop in de ontwikkeling van de druiven, maar zonnebrand bleef grotendeels uit. Het CIVC, het Comité Interprofessionnel du Vin Champagne die onder meer de oogstdata per dorp aangeeft en de regels bepaalt waaraan de druiven moeten voldoen voor de AOP Champagne, vereiste een minimaal potentieel alcoholgehalte van 9,5% voor chardonnay en pinot noir en 10% voor meunier. De maximale opbrengst werd vastgesteld op 10.000 kilo per hectare. Dit is lager dan in voorgaande jaren (2023: 11.400 kg/ha, 2022: 12.000 kg/ha) en op zich niet ongunstig. Zo blijft de gemiddelde voorraad op een gezond peil. Bastien Papleux, Goutorbe-Bouillot in Vallée de la Marne: ‘Het was een moeilijk jaar waarbij we 30% van de opbrengst verloren, maar gelukkig knapte het weer in augustus op. Zon overdag en de koele nachten zorgden voor volledig rijpe druiven met behoud van de zuren.’

Opleving

Overal in de Champagne waren de weersomstandigheden in augustus veel beter zodat de druiven die aan de stokken hingen de tijd kregen om mooi te rijpen. Dat de opbrengst laag zou zijn, stond voor iedereen als een paal boven water. Over de kwaliteit was men lang niet zeker hoewel Vincent Chaperon van Dom Pérignon zich in augustus al optimistischer uitte. Vincent Chaperon: ‘In sommige wijngaarden zal 2.000 kilo per hectare het maximum zijn; ons gemiddelde ligt rond 8 à 9.000 kilo. Weinig, maar lage opbrengsten zijn vaak gunstig voor de kwaliteit. De trossen zijn open en los waardoor de druiven sneller rijpen.’ Ook Bollinger roemde de veel betere omstandigheden in augustus en september. ‘Na extreme situaties was het weer tijdens de oogst wonderbaarlijk goed. Overdag zon met koele nachten. De opbrengst is wel serieus lager dan verwacht. Met 8 à 9.000 kilo per hectare zitten we ruim onder het maximum van 10.000 kilo.’

Oogst startdata van onze champagneproducenten

Geluk in de kelder

De eerste twee weken van september waren gelukkig droog. In de Aube mocht er vanaf 10 september worden geoogst. Nathalie Laplaige: ‘Doordat we in de Aube veel waren verloren, rijpten de overgebleven druiven vlot. Die konden we in goede staat binnenhalen voordat het opnieuw ging regenen.’ Over het algemeen werd er, zodra de toestemming om te plukken er was, heel snel gehandeld om ellende door meer regen te ontlopen. Er moest streng worden geselecteerd, maar wie dat zonder concessies deed, haalde fantastisch fruit binnen. Damien Goulard was daar verrast over: ‘Ik verwachtte er helemaal niks van en toen gebeurde wat je niet eens durft te hopen: de kwaliteit bleek super. Ik rook het meteen toen de vergisting begon. Geweldig sap.’ Elise Bougy in Côte des Blancs sluit zich erbij aan: ‘Ondanks het gecompliceerde weer dit jaar, zijn wij heel erg blij met de kwaliteit, met name die van de pinots.’

Eind goed

Sébastien Dubuisson, directeur kwaliteit en duurzaamheid van het CIVC (Comité Interprofessionnel du Vin Champagne) noemt de verliezen gigantisch. Dubuisson: ‘Ze variëren van 50 tot 95%. Dramatisch, maar de kwaliteit is uitmuntend.’ Wijnmakers zijn blij hoe de piepjonge wijnen zich ontwikkelen. Ze zijn vooral tevreden over de lage pH en het hoge zuurgehalte. Philippe Glavier in Côte des Blancs verbaast zich over de concentratie, de aroma’s en de kwaliteit van de wijnen. Glavier: ‘Het was onverwachts een goede oogst.’De frisse, strakke stijl van 2024 is een welkome aanvulling op de ‘dikkere’ wijnen uit 2022 en 2023. Producenten met voldoende goede reservewijnen in de kelder maken zich over 2024 geen zorgen. Antoine Chevalier in Vitryat beaamt dat het een heel moeilijk jaar was, maar uiteindelijk niet rampzalig. ‘Het was zeker het moeilijkste jaar ooit,’ zegt hij, ‘Maar gelukkig hebben we een groot deel van de oogst weten te redden. Ik maak me geen zorgen over de kwaliteit, ik ben zelfs vrij optimistisch. Bovendien hebben we een keuze uit diverse jaren en is het aan ons om tijdens de assemblage de essentie eruit te halen. De bal ligt nu bij ons.’

Compensatiejaar

De hogere volumes van voorgaande jaren compenseren het huidige lage volume, maar, benadrukt iedereen, de situatie van 2024 moet zich in 2025 niet herhalen. Het wordt tijd voor een makkelijk jaar. Gaspard Brochet in Montagne de Reims is het daarmee eens, maar haast zich om eraan toe te voegen dat hij niet mag klagen. ‘Er zijn zo veel regio’s zwaarder getroffen dan hier. De wijngaard had weliswaar veel meer aandacht dan anders nodig en we moesten ontzettend hard werken, maar gelukkig is het resultaat positief.’